Başarılı bir iletişimin, duygu ve düşünceleri net ifade etmenin yolu güzel ve etkili konuşmaktan geçer. Güzel ve etkili konuşmak için temel olarak seslerin doğru çıkarılması, ifadelerin en kolay şekilde ve doğrudan anlaşılabilir olması gereklidir. Peki nasıl güzel konuşulur? Çocukların diksiyon bozuklukları nasıl giderilir?
Çocuğa güzel konuşmanın önemi anlatılmalı
Öncelikle çocukları güzel konuşmanın, etkili bir iletişim için çok önemli olduğuna ikna etmeliyiz. Bu şekilde, duygularımızı ve düşüncelerimizi en kolay ve en etkili şekilde ifade edebileceğimizi anlatmalıyız. Daha küçük yaştaki çocuklar için de bunu günlük hayatta kullandığımız konuşmaya dikkat ederek, ona örnek olarak yapabiliriz.
Televizyon ve dijital oyunlar dil gelişimini etkiliyor
Televizyon izlemenin ve dijital oyunlarla vakit geçirmenin dil gelişimine olumlu ve olumsuz etkileri olduğu biliniyor. Uzun süre ekran karşısında kalan çocuk, güçlü bir izleme alışkanlığını elde ediyor. Bu durum beraberinde, çocuğun dil gelişimiyle ilgili bir takım olumsuzlukları, televizyon veya tabletle tek yönlü iletişim kurmaktan kaynaklanan çok yönlü iletişimde zayıflık, göz teması kurma süresinin azalması, konuşma bozukluğu, sözel ifade edici dil becerisinin zayıflaması, cümle kuramama, cümle tamamlayamama, seslenildiğinde tepki vermeme, duygusal iletişim kuramama olarak sıralayabiliriz.
Bunun yanında televizyon ve oyunlar, belirli bir süre konularak, ebeveyn gözetiminde ve içeriğinde seçici olunduğu sürece, çocuğun dil gelişimine olumlu katkıda bulunabilir. Çocuk, temiz ve duru bir Türkçe ile hazırlanan, diyaloğa teşvik eden, çok yönlü iletişimi güçlendiren içeriklerle karşılaştığında, dil ve motor becerilerini geliştirebilir.
Çocukla göz teması kurmak önemli
Güzel ve etkili konuşmada en önemli kural, konuştuğumuz kişiyle göz teması kurmaktır. Göz teması, verilen mesajı güçlendirir ve odağın tek noktada toplanmasına yardımcı olur. Çocukla iletişim kurarken göz temasına mutlaka dikkat edilmeli. Ayrıca söylediklerimizi jest ve mimiklerimizle destekleyebilmeliyiz.
Güzel konuşma egzersizleri için pratik uygulamalar
Çocuklar bazı sesleri çıkarmakta zorlanabilir. Bu tarz durumlarda ağız ve çene kaslarını geliştirmek için şarkı söylemek, tekerlemeler ve sözcük çalışmaları etkili sonuçlar verebilir. Yine ağız ve çene kaslarını geliştirmek küçük egzersizler de yapılabilir. Örneğin: Yatay bir şekilde, ısırılır gibi iki diş arasına alınan temiz bir çubuk veya kalemle birlikte tekerleme veya şarkı söylenebilir.
Bu durum başta çocuk için zor olacaktır. Hatta ağız kaslarını yoracaktır ancak kalemle yapılan birkaç alıştırmadan sonra o tekerlemeyi çok daha rahat okuyacaktır. Yine çocuğumuzda dudak tembelliği olabilir, yani bazı harfleri yutarak okuma sorunuyla karşılaşmış olabiliriz. Bunu aşmak için çocuğa sesli şiir, masal, fıkra okutmalıyız ve onun okuduğu her metinde onu övmeli, teşvik etmeliyiz. Sesli okuma çalışmaları bu tip sorunları aşmakta başat araçtır. Eğer çocuğumuz bir metin okurken kelimeleri yutuyorsa ona acele etmemesi gerektiğini hatırlatmalıyız. Onu sabırla dinlemeliyiz.
Evde oynanabilecek konuşma egzersizi oyunları
Ebeveynler, evde oynayacakları aşağıdaki gibi konuşma egzersizi oyunlarıyla güzel konuşmayı geliştirmeyi ödev ve sorumluluk noktasından uzaklaştırıp eğlenceli hale getirebilir.
Yanlışımı düzelt
Bunun için evde çocuğunuzun sevdiği bir kitabı önce güzel konuşma kurallarına aykırı bir şekilde okuyup, çocuğunuzun yanlışları bulmasını sağlayabilirsiniz. Bu hem aranızdaki ilişkiyi güçlendirecek hem de keyifli zaman geçirmenizi sağlayacaktır. Ayrıca oyun sonunda çocuk yaptığı doğru ve yanlışları görebilecektir.
Gözüm sende
Çocuğunuzla göz teması kurmadan, jest ve mimiklerinizi kullanmadan onun ilgisini çekebilecek bir konuda konuşma yapabilirsiniz. Çocuğunuz buna şaşıracak ve kendiliğinden yanlışları fark edecektir. Bu yanlış gösterimden sonra doğrusunun nasıl olması gerektiğini çocuğunuzdan göstermesini isteyebilirsiniz. Sevdiği bir filmi, okuduğu kitabı, bir gözlemini vb. anlattırabilirsiniz.
Anlat dinlet
Güzel konuşmada en önemli noktalardan birinin dinleme olduğunu kavratmak için çocuğunuzla eğlenceli başka bir etkinlik daha yapabilirsiniz. Bunun için çocuğunuzdan gün içinde yaptıklarını size kurallara uygun bir şey anlatmasını isteyin. O anlatırken siz onu dinlemeyin ve ikide bir sözünü kesin. Çocuğunuz buna hem gülecek hem de sinirlenecektir. Kendiliğinden bunun yanlış olduğunu görecek ve sosyal hayatında da buna dikkat edecektir.
Tekerleme
Tekerlemeleri güzel konuşma etkinliklerinize katabilirsiniz. Örneğin akşam yemeği için üç tekerleme belirleyip gün içinde çocuğunuzdan bu tekerlemeleri alıştırma yapmasını isteyebilirsiniz. Akşam olunca tekerlemeleri takılmadan ve düzgünce söyleyebildiği takdirde ona küçük bir ödül verebilirsiniz.
Unutmayın: En güzel yöntem örnek olmaktır
İyi veya kötü her davranışımızla çocuklarımıza örnek oluruz. Evde, dışarıda yani her yerde bizler güzel konuşmaya dikkat edersek çocuğumuz da gördüğünü yapacaktır.
